Nấm Da Đầu Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

Mục Lục

Nấm da đầu là bệnh nhiễm trùng da đầu do vi nấm ngoài da gây ra, chủ yếu là các loại nấm Microsporum và Trichophyton. Bệnh biểu hiện qua các triệu chứng như ngứa da đầu, xuất hiện mảng đỏ có vảy, rụng tóc từng mảng và da đầu bong tróc. Nấm da đầu thường gặp ở trẻ em từ 3-14 tuổi và có thể lây lan từ người sang người hoặc từ động vật nhiễm bệnh. Việc điều trị cần kết hợp thuốc bôi, dầu gội chống nấm và trong trường hợp nặng cần sử dụng thuốc uống theo chỉ định của bác sĩ.

1. Nấm da đầu là gì?

Nấm da đầu là một bệnh nhiễm trùng da đầu do nhiễm vi nấm ngoài da. Da bình thường có nhiều loại vi nấm sống trên đó, bao gồm cả các loại nấm men như Candida, Dermatophytes. Điều này là bình thường và thường không gây ra bất kỳ vấn đề gì cho người khỏe mạnh. Nhưng khi Candida hoặc Dermatophytes có cơ hội tụ tập và phát triển quá mức, nó có thể gây viêm da.

Nấm da đầu có thể gây ra các mảng vảy, đỏ, hói ở bất cứ đâu trên da đầu. Ở những tuýp da sẫm màu, những mảng này có thể có màu nâu hoặc xám. Điều này có thể lan rộng khắp da đầu, tạo ra nhiều đốm riêng biệt.

2. Đặc điểm của bệnh nấm da đầu

Nấm da đầu là tình trạng da đầu bị nhiễm trùng bởi hai loại nấm sợi có tên Microsporum và Trichophyton. Chúng thường xâm nhập vào các sợi tóc nơi có vùng da đầu ẩm ướt, gây ra tình trạng vảy gàu và ngứa ngáy, da đầu sần sùi, thậm chí bong tróc và gây rát.

Bệnh nấm da đầu rất dễ bị nhầm với một số bệnh khác, đặc biệt là bệnh vảy nến, người bệnh cần xác định được chính xác các triệu chứng bệnh để có thể điều trị hiệu quả.

3. Nguyên nhân gây bệnh nấm da đầu

Tác nhân gây bệnh chính

Nấm da đầu chủ yếu là do sự xâm nhập của các loại nấm sợi thuộc loài Trichophyton và Microsporum. Đây là hai chủng nấm thường cư trú ở những vùng da đầu ẩm ướt và có điều kiện vệ sinh không đảm bảo. Khi xâm nhập vào sợi tóc và da đầu, chúng gây nên các biểu hiện như ngứa, bong tróc da và rụng tóc từng mảng. Nhìn chung, Dermatophytes, đặc biệt là hai chủng nấm kể trên, là tác nhân chính gây nên phần lớn các ca nhiễm nấm da đầu ở người.

Các yếu tố nguy cơ

Bệnh nấm da đầu có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở trẻ em từ 3 đến 14 tuổi, đặc biệt là nhóm tuổi từ 4 đến 7. Ngoài ra, những người có hệ miễn dịch suy yếu như bệnh nhân HIV/AIDS, ung thư, tiểu đường cũng dễ bị nhiễm nấm. Những người có thói quen vệ sinh kém, sống trong môi trường đông đúc hoặc có điều kiện kinh tế – xã hội thấp cũng nằm trong nhóm nguy cơ cao. Đặc biệt, khí hậu nhiệt đới nóng ẩm như ở Việt Nam là điều kiện thuận lợi để nấm phát triển mạnh.

Yếu tố môi trường cũng đóng vai trò không nhỏ. Những người thường xuyên chơi thể thao đối kháng, có vết thương nhỏ trên da đầu, hoặc đổ mồ hôi nhiều dễ tạo điều kiện cho nấm tấn công. Ngoài ra, việc dùng chung đồ cá nhân như lược, mũ, khăn tắm cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm nấm da đầu.

Con đường lây truyền

Nấm da đầu có thể lây từ người sang người thông qua việc tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn, lược, mũ bảo hiểm. Một con đường lây truyền phổ biến khác là từ động vật sang người. Thú cưng như chó, mèo nếu không được vệ sinh sạch sẽ rất dễ mang theo các loại nấm gây bệnh, và khi tiếp xúc gần gũi với chúng, con người có thể bị lây nhiễm.

Bên cạnh đó, môi trường sống cũng ảnh hưởng không nhỏ. Môi trường ô nhiễm, ẩm thấp, và nguồn nước không đảm bảo vệ sinh có thể chứa mầm bệnh, tạo điều kiện cho vi nấm phát triển và lan rộng. Việc sống trong không gian không sạch sẽ hoặc làm việc trong điều kiện kém vệ sinh có thể làm tăng nguy cơ mắc nấm da đầu.

4. Dấu hiệu và triệu chứng bị nấm da đầu

4.1.Triệu chứng ban đầu

Nấm da đầu có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hoặc chỉ một phần da đầu, với những triệu chứng khá dễ nhận biết. Ngứa da đầu là biểu hiện thường gặp, mức độ có thể từ nhẹ đến dữ dội. Bên cạnh đó, người bệnh có thể thấy da đầu nổi mẩn đỏ, có vùng sưng tấy, rụng tóc từng mảng, hoặc da đầu bong tróc như gàu. Nhiều trường hợp có vảy hoặc vùng viêm xuất hiện ở chỗ tóc bị gãy sát da đầu, kèm theo cảm giác đau nhức hoặc nhạy cảm. Một số người còn gặp sưng đau hạch bạch huyết, báo hiệu tình trạng viêm nhiễm đang lan rộng.

4.2.Tiến triển theo giai đoạn
Thông thường, nấm da đầu diễn tiến qua ba giai đoạn rõ rệt:

Giai đoạn 1 – Da đầu nổi nhiều gàu: Đây là dấu hiệu sớm, do nấm kích thích tuyến bã nhờn và gây bong tế bào da chết, tạo thành những mảng gàu trắng hoặc vàng bám trên tóc và da đầu.

Giai đoạn 2 – Ngứa ngáy, xuất hiện mụn: Khi gàu và bã nhờn tích tụ nhiều, người bệnh bắt đầu cảm thấy ngứa ngáy dữ dội, khó chịu, khiến họ liên tục gãi. Trong giai đoạn này có thể xuất hiện mụn nhỏ trên da đầu.

Giai đoạn 3 – Rụng tóc và viêm da nghiêm trọng: Sau khoảng 4–10 ngày kể từ khi tiếp xúc với nấm, trên da đầu bắt đầu hình thành các nốt đỏ giống như mụn nhọt, có vảy và rìa đỏ rõ rệt, lan rộng thành vòng tròn. Tóc ở vùng này trở nên giòn, dễ gãy, có thể dẫn đến rụng tóc từng mảng và vùng bị nhiễm sẽ không mọc tóc lại. Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng và dẫn đến nhiễm trùng thứ phát, vùng da sẽ rỉ dịch hoặc mưng mủ.

4.3.Dấu hiệu bệnh trở nặng

Khi nấm da đầu tiến triển đến giai đoạn nặng, các triệu chứng trở nên rõ ràng và nghiêm trọng hơn. Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết là da đầu có quá nhiều gàu, gàu ướt hoặc bong ra thành từng mảng lớn. Người bệnh cảm thấy ngứa dữ dội, thậm chí có mùi hôi khó chịu, kể cả khi đã gội đầu sạch. Mụn đỏ có thể xuất hiện dày đặc hơn, lan rộng. Đáng lo ngại nhất là tình trạng rụng tóc không kiểm soát, khiến vùng da đầu hói từng mảng, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý. Một số trường hợp có thể xảy ra viêm da lan rộng, cần can thiệp y tế để loại bỏ nấm và phục hồi nang tóc bị tổn thương.

5. Chẩn đoán bệnh nấm da đầu

5.1.Khám lâm sàng

Khi nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm nấm da đầu như ngứa, bong tróc, rụng tóc từng mảng hoặc xuất hiện vảy, người bệnh nên đến khám tại chuyên khoa da liễu càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng dựa trên biểu hiện bên ngoài, kết hợp hỏi bệnh sử và thói quen sinh hoạt. Tuy nhiên, vì triệu chứng của nấm da đầu có thể giống với một số bệnh lý khác như viêm da tiết bã hay vảy nến, nên để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu.

5.2.Các xét nghiệm chuyên khoa

Để xác định chính xác loại nấm gây bệnh và mức độ nhiễm, bác sĩ có thể thực hiện một số kỹ thuật xét nghiệm như:

Soi tươi mẫu bệnh phẩm: Mẫu tóc hoặc vảy da đầu được lấy và quan sát dưới kính hiển vi, giúp phát hiện sự hiện diện của sợi nấm.

Nuôi cấy tóc và da đầu: Đây là phương pháp giúp xác định chính xác loại vi nấm bằng cách nuôi cấy mẫu bệnh phẩm trong môi trường thích hợp.

Xét nghiệm KOH (Potassium Hydroxide): Một phương pháp thường dùng để tách các tế bào da, giúp quan sát rõ cấu trúc nấm dưới kính hiển vi.

Sinh thiết da: Trong một số trường hợp đặc biệt hoặc nghi ngờ các tổn thương phức tạp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết da để phân tích mô học, giúp phân biệt với các bệnh da khác.

Việc chẩn đoán đúng nguyên nhân và loại nấm là bước quan trọng để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, giúp bệnh nhanh chóng thuyên giảm và hạn chế nguy cơ tái phát.

6. Phương pháp điều trị bệnh nấm da đầu

6.1.Điều trị tại chỗ cho trường hợp nhẹ

Đối với các trường hợp nhẹ, gội đầu hàng ngày để loại bỏ tóc rụng, dùng nước gội đầu pha Sulfide selenium hoặc dầu gội Nizoral có tác dụng tốt.

Hầu hết các trường hợp nấm da đầu đều nhẹ và dễ điều trị, người bệnh chỉ cần sử dụng dầu gội chứa Nizoral hoặc Sulfide Selenium sẽ mang lại kết quả tốt. Gội đầu hàng ngày sẽ giảm tình trạng rụng tóc.

6.2.Sử dụng dầu gội chống nấm

Để kiểm soát nấm da đầu – nguyên nhân chính gây ra gàu, ngứa và viêm da tiết bã – việc sử dụng dầu gội chứa hoạt chất kháng nấm là rất cần thiết. Các thành phần như Ketoconazole, Selenium sulfide hoặc Zinc pyrithione đã được chứng minh có hiệu quả trong việc tiêu diệt nấm, giảm viêm và cải thiện sức khỏe da đầu.

Một trong những lựa chọn đáng tin cậy là SnowClear One, dầu gội chứa Ketoconazole 2%, được thiết kế chuyên biệt cho các trường hợp da đầu bị gàu nhiều, viêm hoặc ngứa kéo dài. Sử dụng 2–3 lần mỗi tuần, kết hợp với chế độ chăm sóc hợp lý, SnowClear One giúp giảm nhanh các triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa tái phát hiệu quả. Hãy tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng để đạt kết quả tối ưu

6.3.Thuốc bôi ngoài da

Thuốc bôi ngoài da được khuyên dùng khi tình trạng bệnh đang ở mức nhẹ. Thuốc được bôi trực tiếp lên vùng da đầu bị nấm giúp giảm tình trạng.

Các loại thuốc bôi phổ biến:

Thuốc trị nấm da đầu Jasunny:
Jasunny là thuốc trị nấm da đầu hoạt động theo cơ chế ngăn cản sự hình thành và phát triển của các tế bào nấm bằng cách hút đi các dưỡng chất nuôi nấm để chúng suy yếu dần rồi biến mất.

Thuốc bôi Endix G Cream:
Thành phần chính của thuốc bao gồm Econazol nitrat, Triamcinolon và tá dược khác có công dụng ngăn cản nấm phát triển trên da đầu, phá vỡ cấu trúc tế bào nấm, chống dị ứng và giảm ngứa hiệu quả.

Kem bôi Kentax 2% trị nấm da:
Thành phần chính của Kentax 2% là Ketoconazole có khả năng kháng nấm phổ rộng, tổng hợp ergosterol giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào nấm.

6.4. Điều trị bằng thuốc uống

Với điều trị nấm da đầu, thuốc uống thường được ưu tiên hơn do bệnh nhân phải cắt bỏ tóc ở vùng da đầu bị nấm mới sử dụng được thuốc bôi nấm da tại chỗ, hơn nữa hiệu quả của thuốc bôi nấm da cũng không cao trong trường hợp nhiễm nấm nặng.

Các loại thuốc uống thường được chỉ định như: Fluconazole, Griseofulvin, Terbinafine, Itraconazole

Người bệnh nấm da đầu do Microsporum điều trị bằng Griseofulvin sẽ hiệu quả hơn, còn nấm Trichophyton sẽ được loại bỏ tốt hơn bằng Terbinafine.

6.5.Điều trị trường hợp nặng

Nếu bị nặng hơn, sau khi gội nên phủ khăn trùm hết tóc (chú ý khi gội đầu không được gãi, cào mạnh gây xây xát da tại chỗ, tạo điều kiện cho bội nhiễm vi khuẩn).

Hoặc có thể cắt hết tóc vùng da đầu bị nấm, bôi thuốc diệt nấm tại chỗ hàng ngày. Nếu tổn thương bội nhiễm vi khuẩn thì bôi thuốc sát khuẩn tại chỗ, có thể dùng kháng sinh toàn thân kết hợp.

7. Phương pháp điều trị nấm da đầu tại nhà

7.1.Sử dụng giấm táo

Giấm táo có tính kháng khuẩn và kháng nấm tự nhiên. Pha loãng giấm táo với nước theo tỷ lệ 1:1, dùng bông gòn thấm hỗn hợp và thoa lên da đầu. Để yên khoảng 15 phút rồi rửa sạch bằng nước ấm. Lặp lại 2-3 lần mỗi tuần.

7.2.Sử dụng tinh dầu tràm trà

Tinh dầu tràm trà có đặc tính kháng nấm mạnh mẽ. Pha vài giọt tinh dầu tràm trà vào dầu gội hoặc dầu dừa, thoa đều lên da đầu và massage nhẹ nhàng. Để hỗn hợp thấm vào da đầu khoảng 30 phút trước khi gội sạch.

7.3.Tinh dầu dừa

Tinh dầu dừa chứa axit lauric có tác dụng kháng nấm. Thoa tinh dầu dừa lên da đầu và massage nhẹ nhàng, để qua đêm hoặc ít nhất 30 phút rồi rửa sạch. Thực hiện hàng ngày để đạt kết quả tốt.

7.4.Gội đầu bằng nước lá chè xanh

Nước chè xanh tuy đắng nhưng áp dụng trong việc trị nấm da đầu thì lại vô cùng thích hợp. Lý do là bởi tinh dầu có trong lá trà giúp chống nấm, đẩy nhanh quá trình làm lành tổn thương trên da ngăn nấm quay trở lại. Khi gội đầu, bạn dùng nước lá chè xanh để massage từ 5-10 phút rồi xả sạch lại là được.

7.5.Sử dụng mật ong và hành tây

Mật ong và hành tây đều có tính chất kháng khuẩn và kháng viêm, có thể giúp giảm nấm và làm sạch da đầu. Để điều chế, bạn có thể sử dụng nước ép hành tây pha trộn với một thìa mật ong. Thoa hỗn hợp này lên da đầu và massage nhẹ nhàng, để hỗn hợp ngấm và làm việc trong khoảng 30 phút trước khi rửa sạch bằng nước sạch.

8. Biến chứng của bệnh nấm da đầu

8.1.Biến chứng thường gặp

Bệnh nấm da đầu nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Khi vùng da đầu bị ngứa và người bệnh gãi nhiều, lớp da bị tổn thương sẽ tạo điều kiện cho nấm lan rộng và xâm nhập sâu hơn vào da đầu. Điều này không chỉ làm cho triệu chứng nặng hơn mà còn khiến nấm dễ dàng lây lan sang các khu vực da khác trên cơ thể. Ngoài ra, hành động gãi mạnh còn có thể gây trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn thâm nhập và gây nhiễm trùng thứ phát.

8.2.Hậu quả lâu dài

Nếu nấm da đầu không được điều trị đúng cách và kéo dài trong thời gian dài, người bệnh có nguy cơ đối mặt với các hậu quả nghiêm trọng. Một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất là nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn, có thể làm vùng da đầu bị sưng, chảy mủ hoặc thậm chí tạo thành ổ áp xe. Ngoài ra, khi tình trạng viêm nhiễm trở nên nghiêm trọng, vùng da đầu bị tổn thương có thể để lại sẹo vĩnh viễn, làm mất nang tóc tại chỗ và dẫn đến hói đầu không thể phục hồi. Bên cạnh đó, nấm cũng có thể lan ra các vùng da khác như cổ, mặt, lưng, làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của người bệnh.