Ketoconazole Là Gì ? Ketoconazole hoạt động như thế nào ?

Ketoconazole là một thuốc kháng nấm tổng hợp thuộc nhóm imidazole có hoạt tính mạnh, được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh nhiễm nấm ở da, niêm mạc và toàn thân. Với khả năng kìm nấm ở nồng độ thấp và diệt nấm ở nồng độ cao, ketoconazole hoạt động bằng cách ức chế enzyme cytochrome P450 cần thiết cho quá trình tổng hợp ergosterol của màng tế bào nấm. Thuốc được bào chế dưới nhiều dạng như kem bôi, dầu gội, viên uống để phù hợp với từng tình trạng bệnh lý cụ thể.

1. Ketoconazole Là Gì ? 

1.1.Định nghĩa và thành phần chính

Ketoconazole là một dẫn xuất imidazole dioxolan tổng hợp, có hoạt tính kháng nấm mạnh đối với các vi nấm ngoài da như chủng Epidermophyton floccosum, Trichophyton, Microsporum và đối với các nấm men, đặc biệt nổi bật trên chủng nấm Pityrosporum. Thuốc được cấp bằng sáng chế vào năm 1977 bởi công ty dược phẩm Janssen của Bỉ và được đưa vào sử dụng y tế từ năm 1981.

Ketoconazole thuộc nhóm thuốc chống nấm có hoạt phổ rộng, có tác dụng kìm nấm ở nồng độ thường và diệt nấm ở nồng độ cao sau khi ủ kéo dài hoặc trên nấm rất nhạy cảm. Hiện tại, ketoconazole đã trở thành thuốc generic và các dạng bôi ngoài da có thể mua không cần đơn thuốc tại nhiều quốc gia.

1. 2. Cơ chế tác dụng

Hoạt động chống nấm chuyên sâu

Ketoconazole ức chế hoạt tính của cytochrome P450 là hệ enzyme cần thiết cho quá trình khử các sterol thành ergosterol chính của màng tế bào nấm, từ đó thay đổi tính thấm và chức năng của màng tế bào. Cụ thể, thuốc ức chế enzyme lanosterol 14α-demethylase, ngăn chặn sự tổng hợp ergosterol - một thành phần quan trọng của màng tế bào nấm.

Tác dụng diệt nấm đa cấp độ

Ketoconazole có tác dụng ức chế sinh tổng hợp ergosterol của nấm và làm thay đổi cấu tạo các thành phần lipid khác ở màng tế bào nấm. Tác dụng diệt nấm của ketoconazole ở nồng độ cao có thể là do tác dụng hóa lý trực tiếp của thuốc trên màng tế bào nấm.

In vitro, ketoconazole nồng độ thấp 0,01 microgam/ml đã ngăn Candida albicans hình thành giả sợi nấm (pseudohyphae), làm tăng khả năng nấm dễ bị thực bào khi cho thêm bạch cầu đa nhân vào môi trường nuôi cấy.

2. Các dạng bào chế và nồng độ

2.1.Ketoconazole 2%

Ketoconazole 2% là nồng độ phổ biến và hiệu quả nhất thường được sử dụng trong các sản phẩm điều trị tại chỗ các bệnh lý do nấm gây ra. Dưới dạng kem bôi ngoài, Ketoconazole 2% thích hợp để điều trị nấm da và niêm mạc. Khi được bào chế thành dầu gội, hoạt chất này phát huy tác dụng mạnh trong việc điều trị nấm da đầu, gàu và viêm da tiết bã. Ở dạng gel, Ketoconazole dễ thẩm thấu, rất phù hợp để sử dụng ở các vùng có lông như nách, ngực, lưng. Ngoài ra, dạng xà phòng chứa Ketoconazole 2% cũng được ứng dụng cho mục đích vệ sinh hàng ngày, giúp phòng ngừa tái phát các bệnh do nấm và duy trì làn da khỏe mạnh.

2.2.Dạng uống (đã bị hạn chế)

Viên nén ketoconazole 200mg từng được sử dụng để điều trị nấm toàn thân, tuy nhiên Cục Quản lý Dược Việt Nam đã có công văn tạm ngừng cấp số đăng ký lưu hành do thuốc gây độc cho gan.

3. Chỉ định sử dụng

Chỉ định sử dụng Ketoconazole rất đa dạng, chủ yếu tập trung vào điều trị các bệnh lý nấm ngoài da, viêm da tiết bã và các vấn đề liên quan đến da đầu như gàu và ngứa kéo dài.

Điều trị nấm ngoài da

Ketoconazole được chỉ định để điều trị nhiều loại nấm ngoài da phổ biến như nấm da toàn thân (lác, hắc lào), nấm bẹn, nấm đùi, nấm bàn tay, bàn chân, cũng như nấm loang (tinea versicolor) và nhiễm nấm Candida ở da. Những bệnh lý này thường gây ngứa, đỏ da và bong tróc, đặc biệt ở những vùng da ẩm ướt.

Điều trị viêm da tiết bã

Ketoconazole cũng có hiệu quả trong điều trị viêm da tiết bã, một tình trạng da mạn tính có liên quan đến sự phát triển quá mức của nấm Pityrosporum ovale (nay gọi là Malassezia). Đây là nguyên nhân chính gây ra gàu, bong vảy và ngứa da đầu ở nhiều người.

Điều trị gàu và nấm da đầu

Ketoconazole được sử dụng rộng rãi trong các loại dầu gội điều trị gàu, nhờ khả năng tiêu diệt nấm Malassezia – thủ phạm chính gây ra gàu và viêm da tiết bã trên da đầu. Ngoài ra, Ketoconazole còn được áp dụng trong việc điều trị các dạng nấm da đầu khác và ngứa da đầu dai dẳng, giúp khôi phục lại môi trường da đầu khỏe mạnh.

4. Dầu Gội Ketoconazole

Dầu gội ketoconazole là sản phẩm đặc trị nấm, gàu khác với các loại dầu gội thông thường trên thị trường. Dầu gội chứa hoạt chất ketoconazole có tác dụng tiêu diệt vi nấm, làm sạch gàu và ngăn chặn gàu tái phát trở lại.

Nguyên nhân gây nấm da đầu là do một loại vi nấm có tên là malassezia gây nên. Loại vi nấm này sống ký sinh trên da đầu và phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, da đầu tiết nhiều dầu.

5. Sản phẩm dầu gội ketoconazole nổi bật

5.1.SnowClear One - Dầu gội trị gàu thế hệ mới

SnowClear One là sản phẩm dầu gội ketoconazole nổi bật được sản xuất bởi hãng dược uy tín Merap, chứa Ketoconazole 2% kl/kl - nồng độ cao nhất được khuyến cáo cho điều trị gàu và các bệnh lý da đầu. Sản phẩm được thiết kế đặc biệt để hỗ trợ làm sạch gàu và dự phòng lang ben, viêm da tiết bã nhờn do nấm men Malassezia (trước đây gọi là Pityrosporum).

5.2.Ưu điểm vượt trội của SnowClear One

SnowClear One mang đến nhiều ưu điểm vượt trội, kết hợp giữa hiệu quả điều trị và trải nghiệm sử dụng dễ chịu, phù hợp cho cả nhu cầu chăm sóc hàng ngày và phòng ngừa tái phát các vấn đề về da đầu.

Về công thức, sản phẩm chứa Ketoconazole 2% – một dẫn xuất imidazole dioxolane tổng hợp, nổi bật với khả năng kháng nấm mạnh chống lại các loại nấm ngoài da như dermatophyte và nấm men. Đặc biệt, không phát hiện được nồng độ ketoconazole trong huyết tương sau khi gội, điều này chứng minh tính an toàn cao, không gây ảnh hưởng toàn thân khi sử dụng lâu dài.

Ngoài hiệu quả điều trị, SnowClear One còn mang lại trải nghiệm sử dụng cao cấp. Hương bạc hà tươi mát kết hợp với dầu dừa dưỡng ẩm giúp người dùng cảm thấy sảng khoái mà không gây khô xơ tóc. Thành phần Polyquaternium giúp chống tĩnh điện, giữ cho mái tóc suôn mượt và dễ chải. Sản phẩm có dạng chất lỏng đặc sệt, màu hồng đến cam nhạt, dễ kiểm soát liều lượng khi sử dụng, tạo cảm giác sạch sẽ và tiện lợi trong mỗi lần gội.

5.3.Hiệu quả điều trị được chứng minh

Hiệu quả điều trị của SnowClear One đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khoa học nghiêm ngặt. Các nghiên cứu in vitro cho thấy sản phẩm có hoạt tính chống nấm mạnh với giá trị MIC (nồng độ ức chế tối thiểu) nằm trong khoảng từ 0.8 đến 6.25 µg/ml, minh chứng cho khả năng ức chế hiệu quả các loại nấm gây bệnh. Đồng thời, các nghiên cứu in vivo trên động vật nhiễm nấm bề mặt cũng xác nhận tác dụng điều trị hiệu quả của SnowClear One, đặc biệt đối với các bệnh nấm do Pityrosporum oval gây ra. Thêm vào đó, các thử nghiệm lâm sàng trên người đã chứng minh hiệu quả vượt trội của sản phẩm trong việc điều trị gàu và viêm da tiết bã nhờn, giúp cải thiện rõ rệt các triệu chứng khó chịu và duy trì sức khỏe da đầu lâu dài.

5.4. Đối tượng sử dụng

SnowClear One được dùng tại chỗ ở người lớn và thanh thiếu niên. An toàn và hiệu quả khi sử dụng ở trẻ em dưới 12 tuổi chưa được thiết lập, do đó cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cho trẻ nhỏ.

Lưu ý an toàn

Khi sử dụng sản phẩm, cần lưu ý tránh để dầu gội tiếp xúc trực tiếp với mắt vì có thể gây kích ứng niêm mạc mắt. Nếu không may dính vào mắt, nên rửa nhẹ nhàng bằng nước sạch để làm dịu và loại bỏ chất gây kích thích. Trong trường hợp nuốt phải sản phẩm, chỉ nên áp dụng các biện pháp hỗ trợ thông thường và tuyệt đối không được gây nôn hoặc thực hiện rửa dạ dày. Ngoài ra, sản phẩm chống chỉ định với những người mẫn cảm hoặc dị ứng với ketoconazole hoặc bất kỳ thành phần nào có trong dầu gội để tránh các phản ứng không mong muốn.

SnowClear One với công thức ketoconazole 2% thuần túy, không chứa steroid, kết hợp với hương thơm dễ chịu và khả năng nuôi dưỡng tóc, đã trở thành lựa chọn hàng đầu cho những ai tìm kiếm giải pháp an toàn và hiệu quả cho các vấn đề về gàu và nấm da đầu.

6. Thận trọng khi sử dụng ketoconazole 

6.1.Tương tác thuốc

Ketoconazole có khả năng tương tác với nhiều loại thuốc khác do đặc tính ức chế mạnh men CYP3A4 trong gan. Việc sử dụng đồng thời ketoconazole có thể làm tăng tác dụng của các thuốc chống đông máu, từ đó làm tăng nguy cơ chảy máu. Ngoài ra, ketoconazole còn làm tăng nồng độ của ciclosporin và midazolam trong máu, làm gia tăng tác dụng và nguy cơ tác dụng phụ của những thuốc này. Đặc biệt, khi dùng cùng sildenafil, ketoconazole có thể làm tăng mạnh nồng độ sildenafil, dẫn đến nguy cơ hạ huyết áp nghiêm trọng. Đồng thời, sự kết hợp với các thuốc như quinidine hay methadone cũng làm tăng nguy cơ loạn nhịp tim, cần được theo dõi chặt chẽ khi dùng cùng ketoconazole.

Tương tác với thuốc ảnh hưởng đến độ acid dạ dày: Vì độ acid ở dạ dày cần thiết để hòa tan và hấp thu ketoconazole, các thuốc làm giảm độ acid có thể làm giảm sự hấp thu của thuốc chống nấm.

6.2. Dược động học

Hấp thu và chuyển hóa

Thuốc hấp thu nhanh ở đường tiêu hóa, tốt nhất là ở pH acid. Ở người lớn khỏe mạnh lúc đói, sinh khả dụng của thuốc ở dạng thường bằng dạng hỗn dịch và thấp hơn dạng dung dịch. Thuốc chuyển hóa một phần ở gan tạo ra các chất chuyển hóa không có hoạt tính.

Phân bố và thải trừ

Thuốc thải trừ chủ yếu qua mật và phân. Ketoconazole có tính ưa mỡ cao và có xu hướng tích tụ trong mô mỡ.

6.3.Theo dõi trong điều trị

Dạng bôi ngoài:

Khi sử dụng thuốc dạng bôi ngoài, cần theo dõi kỹ các dấu hiệu kích ứng da tại chỗ như đỏ, ngứa, rát hoặc nổi mẩn. Hiệu quả điều trị nên được đánh giá sau khoảng 2–4 tuần sử dụng. Nếu xuất hiện bất kỳ phản ứng dị ứng nào, cần ngừng thuốc ngay và tham khảo ý kiến của bác sĩ để được hướng dẫn xử lý kịp thời.

Dạng uống (nếu được chỉ định):
Ketoconazol có thể gây độc cho gan vì thế không nên dùng cho những người đã bị bệnh gan. Nên kiểm tra test chức năng gan AST (SGOT), ALT (SGPT), phosphatase kiềm, γ-glutamyltransferase và bilirubin trước khi bắt đầu điều trị và sau đó, 2 tuần/1 lần trong 2 tháng đầu.

6.4. Lưu ý đặc biệt

Khi sử dụng dầu gội ketoconazole, cần lưu ý tránh để sản phẩm tiếp xúc với mắt. Sau khi bôi thuốc, hãy rửa tay sạch để tránh lây lan sang các vùng da khác hoặc gây kích ứng không mong muốn. Tuyệt đối không được nuốt dầu gội. Ngoài ra, cần sử dụng đúng liều lượng và tuân thủ thời gian điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc theo chỉ định ghi trên bao bì để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ

Hiệu quả điều trị

Trong một số nghiên cứu đã được đăng trên ISRN Dermatology cho thấy ở nồng độ 1% - 2%, Ketoconazole còn có tác dụng kích thích nang tóc, thúc đẩy quả trình mọc tóc diễn ra nhanh hơn. Ketoconazole với nồng độ dưới 2% được FDA chứng nhận là an toàn cho sức khỏe của người sử dụng.

Bảo quản

Thuốc cần được bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời và những nơi có độ ẩm cao. Để đảm bảo an toàn, nên để thuốc xa tầm tay trẻ em.

Kết luận

Ketoconazole là một thuốc kháng nấm hiệu quả và an toàn khi sử dụng đúng cách, đặc biệt ở dạng bôi ngoài da và dầu gội. Với khả năng điều trị đa dạng các bệnh lý nấm từ da đến niêm mạc, ketoconazole đã trở thành lựa chọn hàng đầu của các bác sĩ da liễu.

Tuy nhiên, việc sử dụng ketoconazole cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt cần lưu ý về tương tác thuốc và tác dụng phụ. Dạng uống của ketoconazole đã bị hạn chế do nguy cơ gây độc gan, do đó các dạng bôi ngoài và dầu gội trở thành lựa chọn an toàn và hiệu quả cho điều trị nấm da và da đầu.